Aurora (1900)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aurora
Ilustracja
„Aurora” w 1903
Klasa

krążownik pancernopokładowy

Typ

Diana

Historia
Stocznia

Stocznia Admiralicji, Petersburg Imperium Rosyjskie

Położenie stępki

18 października 1896

Wodowanie

11/24 maja 1900

 MW Imperium Rosyjskiego
Wejście do służby

18 września 1903

 MW ZSRR
Wejście do służby

1922

Wycofanie ze służby

17 listopada 1948

Los okrętu

Okręt-muzeum

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

6731 ton

Długość

126,8 m

Szerokość

16,8 m

Zanurzenie

6,6 m

Napęd
24 kotły parowe, opalane węglem; 3 maszyny parowe potrójnego rozprężania; 3 śruby napędowe; moc: 11900 – 13100 KM
Prędkość

19 węzłów

Zasięg

7200 km przy prędkości 10 węzłów

Uzbrojenie
14 dział kalibru 152 mm,
6 dział 76 mm przeciwlotnicze,
3 stałe wyrzutnie torpedowe kaliber 381 mm (stan na 1917)[1]
Załoga

590

Multimedia w Wikimedia Commons

Aurora, właściwie Awrora (ros. Аврора) – rosyjski krążownik z początku XX wieku, spopularyzowany jako symbol rewolucji październikowej w Rosji. Obecnie okręt muzeum w Petersburgu (Rosja).

„Aurora” to krążownik pancernopokładowy (w klasyfikacji rosyjskiej: krążownik I rangi), należący wraz z dwoma bliźniaczymi okrętami: „Diana” i „Pałłada” do typu Diana. Zbudowany został w Petersburgu, wszedł do służby 29 lipca 1903. Nazwa okrętu pochodzi od rzymskiej bogini Aurory (Jutrzenka).

Zamówienie i budowa[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Krążowniki typu Diana.
Uwaga: daty w kalendarzu juliańskim (starego stylu), po ukośniku w gregoriańskim

Budowa trzech krążowników typu Diana została przewidziana w ramach programu rozbudowy floty z 1895 roku, następnie włączonego do programu budowy okrętów na potrzeby Dalekiego Wschodu[2]. W klasyfikacji rosyjskiej stanowiły krążowniki I rangi (od września 1907 roku po prostu: krążowniki)[3]. Po zamówieniu w listopadzie 1895 roku dwóch pierwszych okrętów, Ministerstwo Morskie w czerwcu 1896 roku zdecydowało zamówić jeszcze trzeci okręt „Aurora”, w Nowej Stoczni Admiralicji[4]. Okręt otrzymał popularną w XIX-wiecznych marynarkach nazwę, noszoną wcześniej w Rosji przez żaglową fregatę, od imienia bogini z mitologii rzymskiej: Aurory[5]. Stępkę pod budowę położono faktycznie 18?/30 października 1896 roku[6]. Oficjalne uroczyste położenie stępek wszystkich trzech okrętów typu miało jednak miejsce dopiero 23 maja?/4 czerwca 1897 roku, gdy budowa była zaawansowana[6]. „Aurorę” wodowano 11?/24 maja 1900 roku[7]. Próby morskie rozpoczęto latem 1902 roku[8]. Okręt wszedł do służby 18 września 1903 roku.

Służba[edytuj | edytuj kod]

Wojna rosyjsko-japońska[edytuj | edytuj kod]

„Aurora” z uszkodzeniami po bitwie pod Cuszimą, 1905 rok

„Aurora” pierwszy raz została użyta bojowo w wojnie rosyjsko-japońskiej 1904-1905. Po osiągnięciu gotowości bojowej we wrześniu 1903 roku wyszła w rejs na Daleki Wschód, dołączając na Morzu Śródziemnym do zespołu kontradmirała A. Wireniusa, lecz po wybuchu wojny z Japonią zespół ten został z Dżibuti zawrócony do Rosji[9]. Pod dowództwem komandora J. Jegoriewa okręt wszedł w skład dywizjonu krążowników II Eskadry Oceanu Spokojnego, złożonej z okrętów Floty Bałtyckiej wysłanych na Daleki Wschód. 2/15 października 1904 roku wyszła z nią ponownie na Daleki Wschód, płynąc wokół Afryki[9]. W dniach 14-15/27-28 maja 1905, „Aurora” wzięła udział w bitwie pod Cuszimą, w której razem z innymi krążownikami pancernopokładowymi miała za zadanie ochraniać statki transportowe[9]. W toku bitwy walczyła z japońskimi krążownikami, otrzymując 18 lub według innych źródeł 21 trafień[10]. Zginęło 16 ludzi, w tym dowódca, uszkodzono jedno działo 152 mm i pięć dział 75 mm. „Aurora” przetrwała bitwę i zdołała 21 maja dotrzeć do amerykańskiej bazy w Manili, gdzie została internowana do końca wojny[10].

Po zakończeniu wojny i internowania, „Aurora” 19 lutego 1906 roku powróciły do Rosji na Bałtyk[11]. Podczas remontu, jej uzbrojenie zostało wzmocnione do 10 dział 152 mm z maskami ochronnymi, przy czym zdjęto cztery działa 75 mm, wyrzutnie torped i miny[12]. Wraz z bliźniaczą „Dianą” przydzielono ją do oddziału szkolnego i od października 1909 do marca 1910 roku okręty odbyły rejs z kadetami na Morze Śródziemne[13]. Od września 1911 do lipca 1912 roku „Aurora” odbyła kolejny rejs szkolny do Syjamu i na Jawę[13].

I wojna światowa i rewolucja[edytuj | edytuj kod]

W początkowym okresie I wojny światowej „Aurora” wraz z „Dianą”, wcielone do 2. Brygady Krążowników Floty Bałtyckiej, pełniły służbę dozorową[14]. Zimą 1914/15 roku oba okręty wyposażono w tory minowe i przystosowano do stawiania min[14]. Na przełomie wiosny i lata 1915 roku wzmocniono uzbrojenie „Aurory”, zwiększając liczbę dział 152 mm do 14[14]. „Aurora” nie miała jednak okazji wzięcia udziału w starciach z okrętami wroga. Po uzbrojeniu w cztery działa przeciwlotnicze kalibru 75 mm, oba okręty zostały następnie skierowane w lipcu 1916 roku do patrolowania Zatoki Ryskiej[15]. „Aurora” przebywała tam do sierpnia, po czym została skierowana do remontu w Piotrogrodzie[15].

Duża część jego załogi, podobnie jak marynarzy innych rosyjskich okrętów, uległa wówczas panującej tam atmosferze rewolucyjnej i agitacji komunistycznej. W marcu 1917 roku załoga „Aurory” aktywnie uczestniczyła w burżuazyjnej rewolucji lutowej. Zabito wówczas dowódcę okrętu[15]. Na okręcie, wciąż przebywającym w Piotrogrodzie, powołano komitet rewolucyjny, podczas gdy w mieście trwały przygotowania do rewolucji bolszewickiej. 7 listopada 1917 roku (25 października starego stylu) o godzinie 21.40 z działa „Aurory” stojącej na Newie naprzeciw Pałacu Zimowego – siedziby Rządu Tymczasowego, oddano strzał ślepym nabojem, na komendę okrętowego komisarza Aleksandra Biełyszewa. Członkiem ówczesnej załogi był także Polak Leon Garbaczewski[16]. Strzał ten został, począwszy od 10. rocznicy rewolucji, szeroko spopularyzowany w propagandzie komunistycznej jako umówiony sygnał do szturmu na Pałac Zimowy, który zapoczątkował zwycięską bolszewicką rewolucję październikową[17]. Relacje uczestników zdarzenia jednak nie potwierdzają, żeby strzał „Aurory” miał być sygnałem do ataku, zwłaszcza że już wcześniej strzelały działa Twierdzy Pietropawłowskiej[17]. Sami marynarze „Aurory” w liście otwartym w gazecie Prawda dwa dni później zdementowali pogłoski, że okręt ostrzeliwał Pałac Zimowy, gdyż jego artyleria mogła zaszkodzić mieszkańcom, natomiast stwierdzili, że ich wystrzał miał zaalarmować pozostałe okręty na Newie do stanu gotowości[17]. Członkowie załogi „Aurory” brali natomiast udział w walkach.

Z uwagi na braki załóg oraz potrzeby frontu lądowego, w 1918 roku „Aurora” i „Diana” zostały rozbrojone i odstawione na konserwację w Kronsztadzie[18]. Większość starych krążowników złomowano w 1922 roku, lecz zdecydowano zachować „Aurorę” do celów szkolnych, wyłącznie z powodu jej lepszego stanu technicznego po niedawnym remoncie[18].

Okres międzywojenny i II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

W 1923 roku „Aurora” została reaktywowana jako okręt szkolny i przezbrojona w 10 dział kalibru 130 mm oraz działa przeciwlotnicze 76 mm[19]. Brała udział w rejsach na Bałtyku, w tym zagranicznych[19]. Z uwagi na zużycie napędu, po remoncie w latach 1933–1935 służyła już tylko jako stacjonarny hulk szkolny[19].

W czasie II wojny światowej okręt nie był używany; zdjęto z niego działa i ustawiono na lądzie w ramach obrony Leningradu. We wrześniu 1941 roku „Aurora” walczyła z niemieckimi nalotami[20]. 30 września 1941 okręt został uszkodzony przez ostrzał i osadzony na dnie w porcie Oranienbaum koło Leningradu. Po zniesieniu blokady Leningradu, pojawiły się propozycje w dowództwie floty, które znalazły poparcie Andrieja Żdanowa, żeby krążownik wyremontować i zachować jako hulk szkolny i pomnik rewolucji[21]. W lipcu 1944 roku okręt został podniesiony z dna, po czym skierowany do remontu[21]. Usunięto dwie zewnętrzne maszyny parowe i część kotłów, a podwodną część kadłuba pokryto od wewnątrz warstwą żelbetonu o masie 450 ton, mającej zabezpieczyć wnętrze przez przeciekami[21]. Jej wygląd przybliżono do historycznego stanu z 1917 roku, między innymi zgromadzono 14 dostępnych dział 152 mm, w tym 11 na łożach i z maskami przeciwodłamkowymi artylerii nadbrzeżnej[21]. W międzyczasie „Aurora” w 1946 roku zagrała w filmie krążownik „Wariag”, ucharakteryzowana przez dostawienie czwartego komina[22]. Po remoncie została 17 listopada 1948 roku zakotwiczona na Newie[21], na nabrzeżu Wyspy Piotrogrodzkiej w Petersburgu. W 1956 roku stała się ogólnodostępnym okrętem-muzeum, jako filia Centralnego Muzeum Marynarki Wojennej, a w 1961 roku przestała pełnić funkcje szkolne[23]. Mimo dwóch remontów, stan techniczny kadłuba okrętu się pogarszał i w latach 70. zagrażał jego pływalności[23]. W latach 1984–1987 „Aurora” przeszła generalny remont, po którym jej wygląd przybliżono w jeszcze większym stopniu do historycznego, przy czym jednak znaczną część oryginalnej konstrukcji okrętu zastąpiono nową. Przede wszystkim odcięto i zbudowano nową całą część podwodną, ze współczesnych materiałów, w stoczni im. A.A. Żdanowa, kładąc pod nią stępkę 21 lutego 1985 roku[24]. Kolejny dwuletni remont w stoczni w Kronsztadzie dobiegł końca w lipcu 2016 roku[25]. W 2018 r. na pokładzie okrętu odtworzono cerkiew wojskową, która działała na "Aurorze" przed 1917 r.[26]

Muzeum Aurora
Krążownik Aurora nocą

Kalendarium[edytuj | edytuj kod]

Dane techniczne[edytuj | edytuj kod]

Zobacz typ Diana

Zmiany uzbrojenia:

  • 1903: 8 dział kaliber 152 mm, 24 działa 75 mm, 8 dział 37 mm
  • 1906: 10 dział 152 mm,? dział 75 mm i 37 mm
  • 1915: 14 dział 152 mm, 4 działa 76 mm
  • 1917: 14 dział 152 mm, 6 dział przeciwlotniczych 76 mm
  • 1922: 10 dział 130 mm, 2 działa przeciwlotnicze 76 mm
  • jako okręt muzeum: 14 dział 152 mm, 4 działa przeciwlotnicze 45 mm
  • ponadto 3 wyrzutnie torpedowe kaliber 381 mm

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • „Aurora” nocą.

    „Aurora” nocą.

  • Order Rewolucji Październikowej przedstawiający krążownik "Aurora".

    Order Rewolucji Październikowej przedstawiający krążownik "Aurora".

  • Działo dziobowe. Według oficjalnej wersji, z tego działa oddano strzał 7 listopada 1917.

    Działo dziobowe. Według oficjalnej wersji, z tego działa oddano strzał 7 listopada 1917.

  • zamek działa

    zamek działa

  • „Aurora” w 2001 roku

    „Aurora” w 2001 roku

  • Wnętrza okrętu

    Wnętrza okrętu

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Aurora. Tactic and technical characteristics.
  2. ↑ Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 17.
  3. ↑ Skworcow 2016 ↓, s. 5, 137.
  4. ↑ Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 9-12.
  5. ↑ Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 13.
  6. ↑ a b Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 15.
  7. ↑ Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 18-19.
  8. ↑ Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 20-23.
  9. ↑ a b c Sobański 2010c ↓, s. 16-17.
  10. ↑ a b Sobański 2010c ↓, s. 18-19.
  11. ↑ Skworcow 2016 ↓, s. 148.
  12. ↑ Skworcow 2016 ↓, s. 154.
  13. ↑ a b Skworcow 2016 ↓, s. 155-158.
  14. ↑ a b c Skworcow 2016 ↓, s. 167-168.
  15. ↑ a b c Skworcow 2016 ↓, s. 175-176.
  16. ↑ Piotr Robert Ciszewski, Polacy w Rewolucji Październikowej, referat z konferencji historycznej pt. Sto lat od Rewolucji Październikowej, Kampania Historia Czerwona i Czarno-Czerwona, Warszawa 2017
  17. ↑ a b c (ros.) Witalij D. Docenko, Mify i legiendy Rossijskogo fłota, Poligon, Sankt Petersburg 2002, ISBN 5-89173-166-5, s. 131, 135-136.
  18. ↑ a b Skworcow 2016 ↓, s. 181.
  19. ↑ a b c Sobański 2010c ↓, s. 23-25.
  20. ↑ Sobański 2010c ↓, s. 23-24.
  21. ↑ a b c d e Nitka 2017 ↓, s. 64.
  22. ↑ Nitka 2017 ↓, s. 67.
  23. ↑ a b Nitka 2017 ↓, s. 65.
  24. ↑ Nitka 2017 ↓, s. 68.
  25. ↑ Łukasz Golowanow: Awrora wróciła do Petersburga. Konflikty.pl, 17 lipca 2016.
  26. ↑ На крейсере «Аврора» впервые с 1917 года начал работу православный храм : Министерство обороны Российской Федерации, function.mil.ru [dostęp 2021-07-16].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Andrzej Nitka. Trzydziestoletni symbol stuletniej rewolucji. „Morze”. Nr 10/2017. III (25), październik 2017. Warszawa. ISSN 2543-5469. 
  • Wiktor Nowikow, Aleksandr Siergiejew: Bogini Rossijskogo fłota «Awrora», «Diana», «Pałłada». Moskwa: Jauza / Kollekcyja / EKSMO, 2009. ISBN 978-5-699-33382-0. (ros.).
  • Aleksiej Skworcow: Kriejsier «Awrora» i jejo «sisterszypy» «Diana» i «Pałłada». «Fłag podniat′!». Moskwa: Jauza / EKSMO / Gangut, 2016. ISBN 978-5-699-88643-2. (ros.).
  • Maciej Sobański. Bałtyckie boginie. Część I. „Okręty Wojenne”. Nr 6/2009. XVII (98), listopad – grudzień 2009. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. 
  • Maciej Sobański. Bałtyckie boginie. Część II. „Okręty Wojenne”. Nr 1/2010. XVII (99), styczeń – luty 2010. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. 
  • Maciej Sobański. Bałtyckie boginie. Część III. „Okręty Wojenne”. Nr 2/2010. XIX (100), marzec – kwiecień 2010. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. 
  • Maciej Sobański. Bałtyckie boginie. Część IV. „Okręty Wojenne”. Nr 4/2010. XVII (102), lipiec – sierpień 2010. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. 
Krążowniki pancernopokładowe typu Diana

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aurora_(1900)&oldid=71877675”